Phương pháp cho trẻ ăn đúng cách

Ngày 07/09/2017

Phương pháp cho trẻ ăn đúng cách

PHƯƠNG PHÁP CHO TRẺ ĂN ĐÚNG CÁCH

1. Tại sao cách cho trẻ ăn lại quan trọng?
 Những quan niệm, thực hành chưa đúng trong nuôi dưỡng trẻ nhỏ vẫn đang rất phổ biến
         •   Nhiều chuyên gia y tế cho rằng bú sữa mẹ hoàn toàn chỉ cần thiết đến khi trẻ 4 tháng tuổi
         •   Bà mẹ thiếu tự tin vào giá trị của sữa mẹ
         •   Sữa công thức thông thường được cho ăn từ khi trẻ 3-4 tháng tuổi
         •   Hầu hết các bà mẹ cai sữa cho con khi trẻ được 15-18 tháng tuổi vì cho rằng sữa mẹ không còn tốt nữa.
         •   Cách cho ăn “nài ép” làm trẻ ăn quá nhiều so với nhu cầu của trẻ
         •   Cách cho ăn ép buộc khiến trẻ sợ ăn, biếng ăn 
Những tác hại của cách cho trẻ Ăn bổ sung (ABS) không đúng 
         •   Nguy cơ dẫn đến thừa cân béo phì
         •   Là nguyên nhân dẫn đến chứng lười ăn, biếng ăn ở trẻ  
         •   Nguy cơ còi xương, suy dinh dưỡng 
         •   Nguy cơ mắc các bệnh mãn tính khi trưởng thành (tiểu đường, huyết áp, tim mạch…)
 

2. Cách nuôi dưỡng trẻ nhỏ tối ưu nhất bao gồm:
Đánh giá đúng giá trị và tận dụng tối đa nguồn sữa mẹ trong bữa ABS của trẻ
         •   0-6 tháng: Sữa mẹ cung cấp 100%  nhu cầu năng lượng của trẻ
         •   6-12 tháng: Sữa mẹ có thể cung cấp 2/3 tổng nhu cầu năng lượng trẻ cần
         •   12-24 tháng : Sữa mẹ vẫn có thể cung cấp 1/3 nhu cầu năng lượng trẻ cần
Biết khi nào trẻ sẵn sàng và tập cho trẻ ăn bổ sung đúng cách 
         •   Thời điểm hợp lý : Khi sữa mẹ không còn đáp ứng đủ nhu cầu về năng lượng của trẻ - Thông thường trẻ tròn 6 tháng tuổi 
         •   Khi trẻ đã phát triển sẵn sàng tiếp nhận thức ăn mới: hệ tiêu hóa, cơ hàm, khoang miệng, lưỡi, cử động chính xác của các ngón tay và trẻ đã có thể ngồi vững được… 
Tập cho trẻ bắt đầu ăn bổ sung tối ưu
         •   Sữa mẹ vẫn là nguồn thức ăn chính cho đến khi trẻ được 12 tháng tuổi  
         •   Thức ăn bổ sung chỉ là phụ giúp trẻ :
                o   Làm quen với các thức ăn khác ngoài sữa mẹ
                o   Tập nhai, đảo và nuốt thức ăn trong miệng
                o   Cách cầm nắm, đưa thức ăn vào miệng
                o   Bắt đầu tập cho trẻ ăn bằng vài thìa bột/ cháo xay nhuyễn và tự bốc, gặm những miếng thức ăn mềm, đủ lớn (đã chuẩn bị sẵn)
                o   Cho trẻ tự khám phá lựa chọn thức ăn
                o   Trẻ tự  “điều chỉnh” -  ngừng ăn khi đã no 
         •    Theo dõi trẻ cẩn thận khi ăn, phòng tránh trẻ bị hóc, nghẹn
Lưu ý:
         •   Thời gian tập cho trẻ ABS không nên lâu quá 1tuần. Trong khoảng thời gian này chủ yếu cho trẻ tập luyện (nhai, nuốt, cầm, nắm …) và làm quen với thức ăn khác nên bú mẹ vẫn là nguồn cung cấp năng lượng chính.
         •   Không nên ép trẻ ăn nếu trẻ không muốn

3. Phương pháp cho trẻ ABS tối ưu
Các kiểu cho bé ăn thường gặp :
         •   Cẩu thả - Để bé tự ăn mà không quan tâm
         •   Ép buộc có kiểm soát – Nài ép, treo thưởng để  bắt con ăn nhiều hơn, ăn những thứ mình cho là tốt …
         •   Giới hạn có kiểm soát – Rất nghiêm khắc trong việc định lượng/chất cho bữa ăn và bắt con phải ăn hết khẩu phần. Không cho con khám phá/ăn theo khẩu vị của trẻ (Tăng lượng ăn tùy tiện khi thấy trẻ ăn hết…)
         •   Đáp ứng – Để con tự ăn, lựa chọn ăn gì và ngừng khi đã no hoặc không muốn ăn nữa. Cha mẹ và người trông trẻ luôn kiểm soát lượng/loại  thực phẩm trẻ đã ăn  để cân đối và cho ăn phù hợp vào các bữa sau
         •    Nuông chiều – muốn làm hài lòng trẻ và cho chúng ăn gì tùy thích.
Phướng pháp cho trẻ ABS tối ưu : 
Cho trẻ ăn theo đáp ứng là cho con tự ăn và lựa chọn thức ăn nhưng cha mẹ phải kiểm soát lượng thức ăn cần thiết để có thể cân đối và cho ăn phù hợp vào các bữa sau. Cho trẻ ăn Theo đáp ứng bao gồm:
         •   Để trẻ tự ăn với sự hỗ trợ, động viên yêu thương  của người lớn
         •   Trẻ tự dừng khi đã no hoặc không muốn ăn nữa
         •   Kiên trì trong việc giúp trẻ làm quen dần với thức ăn mới 
         •   Kiểm soát lượng và loại thức ăn mà trẻ đã ăn được trong từng bữa để điều chỉnh các bữa tiếp theo (trong  ngày hoặc trong tuần) sao cho đảm bảo trẻ được ABS hợp lý và đa dạng thức ăn theo độ tuổi như khuyến cáo
         •   Không ép buộc trẻ ăn hết khẩu phần nếu trẻ không muốn, hãy cho trẻ bú mẹ nhiều hơn đặc biệt đối với trẻ 6-12 tháng
         •   Bữa ăn không nên kéo dài quá 30 phút (nếu trẻ chưa ăn hết khẩu phần thì bỏ đi ăn bù vào bữa sau) .
         •   Thời gian ăn là khoảng thời gian trẻ  được học hỏi, thoải mái và yêu thương
Tóm lại: Cách cho trẻ ăn bổ sung tối ưu                          
  6 – 24 tháng: Cho trẻ ăn bổ sung theo đáp ứng
          •   Tập cho trẻ làm quen với thức ăn mới ngoài sữa mẹ, khi trẻ sẵn sàng
          •   Cho trẻ ăn theo đáp ứng  
          •   Tiếp tục cho trẻ bú mẹ tối đa
 Thời gian một bữa ăn bổ sung: không nên kéo dài quá 30 phút (nếu trẻ chưa ăn hết khẩu phần thì bỏ đi ăn bù vào bữa sau). Trong khoảng thời gian này trẻ phải được học hỏi, thoải mái và yêu thương
 

Nguồn: Tài liệu học viên "Tư vấn nuôi dưỡng trẻ nhỏ tại các cơ sở y tế" 3/2014 - Dự án Alive and Thrive