Những điều quan trọng cần biết khi nuôi con bằng sữa mẹ

Ngày 07/09/2017

Những điều quan trọng cần biết khi nuôi con bằng sữa mẹ

NHỮNG ĐIỀU QUAN TRỌNG CẦN BIẾT KHI NUÔI CON BẰNG SỮA MẸ

     Từ ngàn đời nay, các bà mẹ Việt Nam đều mong muốn nuôi con bằng chính dòng sữa của mình, đó là điều phù hợp với tập quán nuôi con và đúng khoa học. Sữa mẹ là thức ăn tốt nhất đối với trẻ trong năm đầu đời. Sữa mẹ cung cấp đủ các chất dinh dưỡng, phù hợp nhất với yêu cầu phát triển của trẻ trong 6 tháng đầu, do đó cần thúc đẩy NUÔI CON BẰNG SỮA MẸ. Hiện nay, các tổ chức quốc tế như WHO, UNICEF đều khuyến nghị cần cho trẻ sơ sinh bú mẹ sớm, ngay trong nửa giờ đầu sau khi sinh. Trong 6 tháng đầu (từ lúc sinh ra đến tròn 179 ngày) chỉ cho trẻ bú hoàn toàn sữa mẹ, nghĩa là ngoài sữa mẹ không cho trẻ ăn uống gì thêm. Từ tháng thứ 7 bắt đầu cho trẻ ăn bổ sung cùng với tiếp tục cho con bú càng nhiều càng tốt. Nên cho trẻ bú kéo dài tới 24 tháng hoặc có thể lâu hơn, không cai sữa cho trẻ trước 12 tháng tuổi.

a. Vì sao sữa mẹ là thức ăn tốt nhất cho trẻ em trong năm đầu của cuộc đời ?
         •   Sữa mẹ là thức ăn hoàn chỉnh nhất, thích hợp nhất đối với trẻ, vì trong sữa mẹ có đủ chất dinh dưỡng cần thiết như đạm, đường, mỡ, năng lượng, vitamin và muối khoáng với tỷ lệ thích hợp cho sự hấp thụ và phát triển cơ thể trẻ. Bú mẹ, trẻ sẽ lớn nhanh, phòng được suy dinh dưỡng.
         •   Sữa mẹ chứa nhiều chất kháng khuẩn, tăng cường sức đề kháng cho trẻ, chống các bệnh nhiễm khuẩn nhất là tiêu chảy và viêm đường hô hấp. Do tác dụng kháng khuẩn của sữa mẹ nên trẻ được bú sữa mẹ sẽ ít mắc bệnh. Trẻ bú mẹ ít bị dị ứng, chàm/eczema.
          •   Cho con bú sữa mẹ sẽ thuận lợi và kinh tế vì không phụ thuộc vào giờ giấc, không cần phải đun nấu, dụng cụ pha chế, không mất tiền mua. Khi người mẹ ăn uống đầy đủ, tinh thần thoải mái sẽ có đủ sữa cho con bú.
         •   Nuôi con bằng sữa mẹ có điều kiện gắn bó tình cảm mẹ con, người mẹ có nhiều thời gian gần gũi tự nhiên, đó là yếu tố tâm lý quan trọng giúp cho việc phát triển hài hoà của đứa trẻ.
         •   Cho con bú góp phần hạn chế sinh đẻ và làm giảm tỷ lệ ung thư vú, tử cung.
b. Cách cho con bú
         •   Nhiều bà mẹ sau khi sinh thường chỉ cho con bú khi bầu vú căng sữa, người ta quen gọi là sữa xuống hoặc “sữa về”, như vậy là không đúng vì càng chờ sữa càng xuống chậm và càng dễ bị mất sữa. Sữa mẹ được tiết ra theo phản xạ, bú sớm có tác dụng kích thích bài tiết sữa sớm. Do đó người mẹ nên cho trẻ bú càng sớm càng tốt. Tốt nhất là cho trẻ bú ngay trong vòng nửa giờ đầu sau khi sinh. Trẻ được bú sữa non sẽ phòng được nhiều bệnh và phát triển khỏe mạnh. Động tác bú của trẻ có tác dụng gây phản xạ co hồi tử cung và cầm máu cho người mẹ sau đẻ.
         •   Số lần cho trẻ bú không gò bó theo giờ giấc mà tùy thuộc vào yêu cầu của trẻ. Ban đêm vẫn có thể cho trẻ bú nếu trẻ khóc đòi ăn. ở những bà mẹ ít sữa nên cho trẻ bú nhiều để kích thích bài tiết sữa tốt hơn.
         •   Khi cho trẻ bú, người mẹ ở tư thế thoải mái, có thể nằm hoặc ngồi cho bú, để toàn thân trẻ sát vào người mẹ: miệng trẻ ngậm sâu vào quầng đen bao quanh núm vú để động tác bú được tốt hơn. Thời gian cho bú tùy theo đứa trẻ. Cho trẻ bú đến khi trẻ no, tự rời vú mẹ. Sau khi bú xong một bên, nếu trẻ chưa đủ no thì chuyển sang bên vú kia.
         •   Khi trẻ bị bệnh, ngay cả khi trẻ bị tiêu chảy vẫn tiếp tục cho trẻ bú. Trẻ đẻ non yếu không mút được vú mẹ, hoặc trường hợp mẹ bị ốm nặng, bị mắc một số bệnh không cho trẻ bú được, cần vắt sữa cho trẻ ăn bằng cốc, thìa.
Khi cai sữa cho trẻ cần chú ý:
       •   Không cai sữa quá sớm, khi trẻ chưa đủ thức ăn thay thế hoàn toàn sữa mẹ.
       •   Không nên cai sữa vào mùa hè nóng nực, trẻ kém ăn.
       •   Không nên cai sữa đột ngột dễ làm trẻ quấy khóc, biếng ăn.
       •   Không cai sữa khi trẻ bị ốm, nhất là khi bị tiêu chảy.
       •   Sau khi cai sữa, cần có các chế độ ăn thay thế đảm bảo đủ chất cho trẻ, nhất là chất đạm (thịt, cá, trứng, sữa, đậu đỗ...), chất béo (dầu, mỡ) và các loại rau, quả...
c. Bảo vệ nguồn sữa mẹ
        •   Muốn có sữa cho con bú thì ngay trong thời kỳ có thai người mẹ cần được ăn uống đầy đủ các chất dinh dưỡng, có chế độ nghỉ ngơi, lao động hợp lý, tinh thần thoải mái, giúp người mẹ tăng cân tốt (10- 12kg), đó là nguồn dự trữ mỡ để sản xuất sữa sau khi sinh.
        •   Khi cho con bú, điều trước tiên cần phải quan tâm là người mẹ cần phải ăn uống đầy đủ và ngủ đẫy giấc. Khẩu phần ăn của người mẹ cần tăng về số lượng và bổ dưỡng hơn về chất lượng so với mức bình thường. Hàng ngày ăn thêm một vài bát cơm, một ít thịt, cá, trứng hoặc một ít rau, đậu. Nên ăn thêm nhiều quả chín để có đủ vitamin, các món ăn cổ truyền như cháo chân giò gạo nếp, ý dĩ... thường có tác dụng kích thích bài tiết sữa. Nên hạn chế các thức ăn gia vị như ớt, hành, tỏi vì có thể làm sữa có mùi khó chịu, trẻ dễ bỏ bú.
        •   Khi cho con bú, nên hạn chế dùng thuốc vì một số thuốc có thể qua sữa gây ngộ độc cho trẻ và làm giảm tiết sữa.
        •   Người mẹ cho con bú nên uống nhiều nước nhất là nước cháo, nước quả, sữa... (mỗi ngày từ 1,5-2 lít).
        •   Vì sữa mẹ được tiết theo cơ chế phản xạ, cho nên tinh thần của người mẹ phải thoải mái, tự tin tránh những căng thẳng, cảm xúc buồn phiền, lo âu, mất ngủ. Chế độ lao động nghỉ ngơi sau đẻ có ảnh hưởng đến bài tiết sữa.
d. Những dấu hiệu chứng tỏ trẻ đã không được bú đủ sữa mẹ
Có hai dấu hiệu chắc chắn chứng tỏ trẻ đã không được bú đủ sữa mẹ:
         •   Cân nặng tăng dưới 500g/tháng. Kiểm tra sự tăng cân của trẻ, bình thường trong 6 tháng đầu, mỗi tháng trẻ phải tăng cân ít nhất là 500g hoặc 125g/tuần. Đối với trẻ sơ sinh trong tuần đầu sau đẻ có hiện tượng sụt cân sinh lý, nếu trẻ không nhận đủ sữa thì cân của trẻ ở tuần thứ hai thấp hơn cân nặng lúc đẻ.
         •   Trẻ đi tiểu ít, nước tiểu cô đặc - theo dõi nước tiểu, nếu trẻ đi tiểu ít hơn 6 lần một ngày, nước tiểu cô đặc là trẻ không nhận đủ sữa.
Nguyên nhân trẻ không nhận đủ sữa thường là do cách ngậm bắt vú sai hoặc không cho trẻ bú thường xuyên.

Nguồn: "Ăn uống theo nhu cầu dinh dưỡng của bà mẹ và trẻ em Việt Nam",
Chủ biên PGS.TS Phạm Văn Hoan, Nhà xuất bản Y học, 2009