LỢI ÍCH CỦA DINH DƯỠNG TỐT TRONG ĐIỀU TRỊ UNG THƯ

Ngày 15/03/2019

Dinh dưỡng tốt đặc biệt quan trọng nếu bạn bị ung thư vì cả căn bệnh và phương pháp điều trị đều có thể thay đổi cách bạn ăn uống. Ung thư và điều trị ung thư cũng có thể ảnh hưởng đến cách cơ thể bạn dung nạp một số loại thực phẩm và sử dụng chất dinh dưỡng.

Nhu cầu dinh dưỡng cần thiết của người mắc bệnh ung thư thay đổi tùy theo từng người. Bác sĩ của bạn có thể giúp bạn xác định những mục tiêu dinh dưỡng và lên kế hoạch những cách giúp bạn đạt được chúng. Ăn uống tốt trong khi bạn đang điều trị ung thư có thể giúp bạn:

• Cảm thấy tốt hơn.

• Giữ vững sức mạnh và năng lượng của bạn.

• Duy trì cân nặng và cơ thể bạn lưu trữ các chất dinh dưỡng.

• Chịu đựng tốt hơn các tác dụng phụ liên quan đến điều trị.

• Giảm nguy cơ nhiễm trùng.

• Chữa lành và hồi phục nhanh hơn.

Ăn uống tốt có nghĩa là ăn đa dạng các loại thực phẩm để có được các chất dinh dưỡng mà cơ thể cần để chống lại căn bệnh ung thư. Những chất dinh dưỡng này bao gồm chất đạm, carbohydrate (đường, tinh bột, chất xơ), chất béo, nước, vitamin và khoáng chất.

Các chất dinh dưỡng

Chất đạm (protein)

Chúng ta cần protein để phát triển, sửa chữa mô cơ thể và giữ cho hệ thống miễn dịch của chúng ta khỏe mạnh. Khi cơ thể bạn không có đủ protein, nó có thể phá vỡ cơ để tạo năng lượng cần thiết. Điều này làm cho cơ thể mất nhiều thời gian hơn để phục hồi sau khi bị bệnh và có thể làm giảm sức đề kháng với nhiễm trùng. Những người mắc bệnh ung thư thường cần nhiều protein hơn bình thường. Sau phẫu thuật, hóa trị hoặc xạ trị, người bệnh thường cần thêm nhiều protein để chữa lành các mô và giúp chống nhiễm trùng.

Các nguồn protein tốt bao gồm cá, thịt gia cầm, thịt đỏ nạc, trứng, các sản phẩm từ sữa ít béo, các loại hạt và bơ hạt, đậu khô, đậu Hà Lan và đậu lăng và các loại thực phẩm từ đậu nành.

Chất béo

Chất béo đóng vai trò quan trọng trong dinh dưỡng. Chất béo và dầu được làm từ axit béo và đáp ứng như một nguồn năng lượng phong phú cho cơ thể. Cơ thể phân hủy chất béo và sử dụng chúng để lưu trữ năng lượng, cách ly các mô cơ thể và vận chuyển một số loại vitamin qua máu.

Bạn có thể đã nghe nói rằng một số loại chất béo tốt cho bạn hơn những chất béo khác. Khi xem xét ảnh hưởng của chất béo đến tim và mức cholesterol, hãy chọn chất béo không bão hòa đơn và chất béo không bão hòa đa thường xuyên hơn chất béo bão hòa hoặc chất béo chuyển hóa.

Chất béo không bão hòa đơn được tìm thấy chủ yếu trong các loại dầu thực vật như dầu ô liu, dầu hạt cải và dầu lạc.

Chất béo không bão hòa đa được tìm thấy chủ yếu trong các loại dầu thực vật như dầu hoa rum, dầu hướng dương, dầu ngô và dầu hạt lanh. Chúng cũng là chất béo chính được tìm thấy trong hải sản.

Chất béo bão hòa chủ yếu được tìm thấy trong các nguồn thức ăn động vật như thịt và gia cầm, sữa nguyên chất hoặc sữa ít chất béo, phô mai và bơ. Một số loại dầu thực vật như dầu dừa, dầu hạt cọ và dầu cọ đã bão hòa. Chất béo bão hòa có thể làm tăng cholesterol và tăng nguy cơ mắc bệnh tim. Ít hơn 10% lượng calo của bạn nên đến từ chất béo bão hòa.

Axit béo chuyển hóa được hình thành khi dầu thực vật được chuyển đổi thành dạng rắn, biến chúng thành bơ thực vật hoặc mỡ trừu (shortening). Nguồn chất béo chuyển hóa bao gồm thực phẩm ăn nhẹ và đồ nướng được tạo ra bằng dầu thực vật hydro hóa một phần hoặc mỡ trừu thực vật. Chất béo chuyển hóa cũng được tìm thấy trong tự nhiên từ một số sản phẩm động vật, như các sản phẩm từ sữa. Chất béo chuyển hóa có thể làm tăng cholesterol xấu và giảm cholesterol tốt. Bạn cần tránh chất béo chuyển hóa càng nhiều càng tốt.

Đường, tinh bột, chất xơ (carbonhdrates)

Carbonhydrate là nguồn năng lượng chính của cơ thể. Carbonhydrate cung cấp cho cơ thể năng lượng cần thiết cho hoạt động thể chất và cơ quan hoạt động đúng chức năng. Các nguồn carbohydrate tốt nhất như trái cây, rau và ngũ cốc nguyên hạt cũng cung cấp các vitamin và khoáng chất, chất xơ và dưỡng chất thực vật cần thiết cho các tế bào cơ thể. (Dưỡng chất thực vật là hóa chất trong thực phẩm có nguồn gốc thực vật mà chúng ta không cần thiết phải có để sống, nhưng nó có thể tăng cường sức khỏe.)

Ngũ cốc nguyên hạt hoặc các thực phẩm làm từ ngũ cốc nguyên hạt chứa toàn bộ các thành phần thiết yếu và chất dinh dưỡng tự nhiên của hạt ngũ cốc. Ngũ cốc nguyên hạt được tìm thấy trong ngũ cốc, bánh mì và bột mì. Một số ngũ cốc nguyên hạt, chẳng hạn như hạt diêm mạch(hạt quinoa), gạo lứt hoặc lúa mạch, có thể được sử dụng làm món ăn phụ hoặc một phần của món khai vị. Khi chọn một sản phẩm ngũ cốc nguyên hạt, hãy nhìn các từ ngữ “ngũ cốc nguyên cám”, “nghiền bằng cối đá”,, “bột mì nguyên cám”, “bột lúa mì nguyên cám”, hoặc “bột lúa mạch đen nguyên cám”, lưu ý rằng một số tiệm bánh sẽ sử dụng bột mì nguyên cám cùng với bột mì trắng (bột mì tinh chế) nhưng dán nhãn sản phẩm lúa mì nguyên cám. Hãy nhìn vào bảng thành phần để tìm hiểu. Bánh mì và các sản phẩm khác có nhãn “lúa mì nguyên cám 100%” không chứa bột tinh chế.

Chất xơ là một phần của thực phẩm thực vật mà cơ thể không thể tiêu hóa. Có 2 loại chất xơ. Chất xơ không hòa tan giúp đẩy chất thải thực phẩm ra khỏi cơ thể một cách nhanh chóng, và chất xơ hòa tan liên kết với nước trong phân để giúp giữ nước làm phân mềm.

Các nguồn carbohydrate khác bao gồm bánh mì, khoai tây, gạo, mì spaghetti, mì ống, ngũ cốc, ngô, đậu Hà Lan và đậu. Đồ ngọt (món tráng miệng, kẹo và đồ uống có đường) có thể cung cấp carbohydrate, nhưng cung cấp rất ít lượng vitamin, khoáng chất hoặc dưỡng chất thực vật.

Nước

Nước và chất lỏng hoặc chất lưu (chất nước và chất khí) rất quan trọng đối với sức khỏe. Tất cả các tế bào cơ thể đều cần nước để hoạt động. Nếu bạn không đủ chất lỏng hoặc nếu bạn bị mất nước do nôn mửa hoặc tiêu chảy, bạn có thể bị mất nước (cơ thể bạn không có nhiều chất lỏng như bình thường). Nếu điều này xảy ra, chất lỏng và khoáng chất giúp cơ thể bạn hoạt động có thể trở nên mất cân bằng một cách nguy hiểm. Bạn lấy nước từ thực phẩm bạn ăn, nhưng một người cũng nên uống khoảng tám ly nước hoặc chất lỏng mỗi ngày để chắc chắn rằng tất cả các tế bào cơ thể có đủ nước chúng cần. Bạn có thể cần thêm chất lỏng nếu bạn nôn, tiêu chảy hoặc thậm chí nếu bạn không ăn nhiều. Hãy nhớ rằng tất cả các chất lỏng (súp, sữa, thậm chí cả kem và thạch) đều được tính vào  mục tiêu chất lỏng của bạn.

Vitamin và khoáng chất

Cơ thể cần một lượng nhỏ vitamin và khoáng chất để giúp cơ thể hoạt động tốt. Hầu hết chúng đều được tìm thấy tự nhiên trong thực phẩm. Chúng cũng được bán sẵn dưới dạng thuốc viên và dạng chất lỏng. Chúng giúp cơ thể sử dụng năng lượng (calo) có trong thực phẩm.

Một người ăn một chế độ ăn uống cân bằng với đủ lượng calo và protein thường nhận được nhiều vitamin và khoáng chất. Nhưng thật khó để ăn một chế độ ăn uống cân bằng khi bạn đang điều trị ung thư, đặc biệt nếu bạn gặp tác dụng phụ điều trị kéo dài trong một thời gian dài. Trong trường hợp này, bác sĩ của bạn có thể yêu cầu bạn bổ sung vitamin tổng hợp và khoáng chất hàng ngày. Nếu lượng thức ăn của bạn bị hạn chế trong nhiều tuần hoặc nhiều tháng vì ảnh hưởng của điều trị, chắc chắn hãy nói với bác sĩ của bạn. Bạn có thể cần phải được kiểm tra lượng vitamin hoặc khoáng chất.

Nếu bạn nghĩ đến việc uống vitamin hoặc thực phẩm bổ sung , hãy thảo luận điều này với bác sĩ trước khi sử dụng. Một số người mắc bệnh ung thư cần một lượng lớn vitamin, khoáng chất và chế độ ăn uống bổ sung  khác để cố gắng tăng cường hệ thống miễn dịch hoặc thậm chí tiêu diệt các tế bào ung thư. Nhưng một số chất này có thể gây hại, đặc biệt là khi dùng với liều lượng lớn. Trên thực tế, liều lượng lớn của một số vitamin và khoáng chất có thể làm cho hóa trị và xạ trị kém hiệu quả.

Nếu bác sĩ điều trị của bạn nói rằng nó tốt cho bạn nên dùng vitamin trong khi điều trị, tốt nhất nên chọn một chất bổ sung không quá 100% giá trị hàng ngày (DV) của vitamin và khoáng chất và không có chất sắt (trừ khi bác sĩ nghĩ bạn cần sắt).

Chất chống oxy hóa

Chất chống oxy hóa bao gồm vitamin A, C và E; selen và kẽm; và một số enzyme hấp thụ và gắn vào các gốc tự do, ngăn chúng tấn công các tế bào bình thường.

Nếu bạn muốn dùng nhiều chất chống oxy hóa, các chuyên gia y tế khuyên bạn nên ăn nhiều loại trái cây và rau quả, đó là nguồn chất chống oxy hóa tốt. Sử dụng liều lượng lớn chất bổ sung chống oxy hóa hoặc thực phẩm tăng cường vitamin hoặc chất lỏng tăng cường vitamin thường không được khuyến nghị trong khi điều trị hóa trị hoặc xạ trị. Nói chuyện với bác sĩ của bạn để tìm ra thời gian tốt nhất để bổ sung chất chống oxy hóa.

Dưỡng chất thực vật

Phytonutrients hoặc phytochemical (dưỡng chất thực vật) là các hợp chất thực vật như carotenoids (sắc tố màu đỏ, cam, vàng), lycopene (sắc tố màu đỏ), resveratrol ( sắc tố màu xanh, tím) và phytosterol ( sterol thực vật) được cho là có chức năng bảo vệ sức khỏe. Chúng được tìm thấy trong các loại thực vật như trái cây và rau quả, hoặc những thứ làm từ thực vật, như đậu phụ hoặc trà. Chất phytochemical được hấp thụ tốt nhất bằng cách ăn các loại thực phẩm có chứa chúng hơn là uống bổ sung hoặc dùng thuốc.

Các loại thảo mộc

Các loại thảo mộc đã được sử dụng để điều trị bệnh trong hàng trăm năm, với rất nhiều thành quả. Ngày nay, các loại thảo mộc được tìm thấy trong nhiều sản phẩm, như thuốc viên, chiết xuất dạng lỏng, trà và thuốc mỡ. Nhiều sản phẩm trong số này vô hại và an toàn khi sử dụng, nhưng những sản phẩm khác có thể gây ra tác dụng phụ có hại. Một số thậm chí có thể  gây cản trở  các phương pháp điều trị ung thư đã được chứng minh, bao gồm hóa trị, xạ trị và phục hồi sau phẫu thuật. Nếu bạn quan tâm đến việc sử dụng các sản phẩm có chứa thảo dược, trước tiên hãy nói về nó với bác sĩ điều trị của bạn

Cân nhắc an toàn

Nhiều người tin rằng nếu họ tìm thấy một viên thuốc hoặc chất bổ sung trong các cửa hàng thuốc, nó an toàn và nó hoạt động. Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) có các quy tắc để giúp đảm bảo rằng các chất bổ sung có chứa những gì nhãn hiệu của chúng đề ra, nhưng an toàn của việc sử dụng các sản phẩm bổ sung và tác dụng của nó đối với cơ thể không được đề cập theo bất kỳ quy tắc nào của FDA. FDA không làm cho các nhà sản xuất các sản phẩm này in các tác dụng phụ có thể có trên nhãn của họ. Và FDA không thể loại bỏ một sản phẩm bổ sung ăn uống hoặc sản phẩm thảo dược ra khỏi thị trường trừ khi họ có bằng chứng cho thấy sản phẩm này không an toàn.

Thực tế cũng chứng minh rằng nhiều sản phẩm thảo dược không phải giống những gì mà nhãn hiệu của chúng viết. Một số sản phẩm không có chứa bất kỳ loại thảo mộc nào mà bao bì của chúng đề cập tới. Một số cũng chứa các loại thuốc, chất phụ gia hoặc chất gây ô nhiễm có khả năng gây hại không được liệt kê trên nhãn. Điều này có nghĩa là không có cách nào chắc chắn để biết liệu một chất bổ sung có an toàn hay nó sẽ ảnh hưởng đến bạn như thế nào.

Nói với bác sĩ của bạn về bất kỳ sản phẩm không kê đơn hoặc chất bổ sung nào bạn đang sử dụng hoặc đang suy nghĩ về việc sử dụng. Mang chai/vỏ hộp của chúng đến bác sĩ của bạn để nói về liều lượng và chắc chắn rằng các thành phần không gây ảnh hưởng tới sức khỏe hoặc cản trở việc điều trị ung thư của bạn. Một số mẹo an toàn khác:

• Hỏi bác sĩ của bạn để biết các thông tin đáng tin cậy về việc bổ sung chế độ ăn uống.

• Kiểm tra nhãn sản phẩm về cả số lượng và liều lượng của các thành phần hoạt tính trong mỗi sản phẩm.

• Ngừng dùng sản phẩm và gọi cho bác sĩ của bạn ngay lập tức nếu bạn có tác dụng phụ, như thở khò khè, ngứa, tê hoặc ngứa ran ở chân tay.

Tham khảo các sản phẩm dinh dưỡng dành cho người bệnh ung thư tại đây

Nguồn: nutimed.vn dịch và hiệu chỉnh từ tài liệu của Hiệp hội Ung thư Mỹ