HỖ TRỢ CHO NGƯỜI CHĂM SÓC BỆNH NHÂN UNG THƯ

Ngày 04/11/2019

Nếu bạn đang giúp đỡ thành viên gia đình hoặc bạn bè của mình điều trị ung thư, bạn là một người chăm sóc. Điều này có nghĩa là người chăm sóc sẽ giúp đỡ người bệnh trong các hoạt động hàng ngày như đến gặp bác sĩ hoặc chuẩn bị bữa ăn cho người bệnh, kể cả việc điều phối các dịch vụ và chăm sóc. Không những thế, họ còn là chỗ dựa về mặt tình cảm và tinh thần cho bệnh nhân ung thư.

Dưới đây là một số lời khuyên cho những người chăm sóc ung thư. Bên cạnh đó cũng có nhiều chi tiết dành cho những người chăm sóc đối phó với sự tiến triển bệnh ung thư, chăm sóc người bệnh sau khi kết thúc điều trị, các lưu ý dành cho cha mẹ có con bị ung thư và cho thanh thiếu niên có thành viên gia đình bị ung thư.

Giải quyết vấn đề của một người chăm sóc

Chăm sóc và hỗ trợ trong thời gian điều trị ung thư của người bệnh có thể là một thách thức. Nhiều người chăm sóc đặt nhu cầu và cảm xúc cá nhân của họ sang một bên để tập trung chăm lo cho người bị ung thư. Điều này có thể khó duy trì trong một thời gian dài và không tốt cho sức khỏe của bạn. Sự căng thẳng có thể có cả tác động về thể chất và tâm lý. Nếu bạn không chăm sóc bản thân, bạn sẽ không thể chăm sóc người khác. Điều này rất quan trọng đối với những người mà bạn quan tâm chăm sóc.

Thay đổi vai trò

Cho dù bạn còn trẻ hay đã có tuổi, bạn đều có thể là người chăm sóc bệnh nhân ung thư. Bạn có thể là một phần tích cực của cuộc sống của ai đó trước đây, nhưng có lẽ bây giờ họ là một bệnh nhân ung thư, cách mà bạn hỗ trợ họ cũng nên khác đi. Có thể bạn chưa có nhiều kinh nghiệm, hoặc cảm thấy rối bời hơn trước khi tiếp xúc với một bệnh nhân ung thư. Mặc dù việc chăm sóc bây giờ có thể khá mới mẻ đối với bạn, nhưng nhiều người chăm sóc khác nói rằng họ học được nhiều hơn khi họ cùng chống chọi bệnh ung thư cùng với những người thân yêu của mình. Một số tình huống phổ biến mà họ đã kể lại:

• Bệnh nhân chỉ có thể cảm thấy thoải mái khi được người yêu hoặc người bạn đời chăm sóc.

• Những đứa trẻ cũng phải vật lộn để chăm sóc cha mẹ mình.

• Cha mẹ lớn tuổi khó có thể chấp nhận sự giúp đỡ từ con cái đã trưởng thành của mình.

• Người chăm sóc rất khó cân bằng việc chăm sóc người thân với trách nhiệm công việc.

• Trẻ em bị ung thư có thể không muốn dựa vào sự chăm sóc của cha mẹ.

• Người chăm sóc có thể có vấn đề về sức khỏe, khiến việc chăm sóc người khác trở nên khó khăn cả về thể chất và tinh thần.

Dù bây giờ vai trò của bạn là gì, thì cũng không tránh khỏi sự bối rối và căng thẳng. Nếu có thể, hãy cố gắng chia sẻ cảm xúc của mình với người khác hoặc một nhóm hỗ trợ người chăm sóc bệnh nhân ung thư, hoặc bạn cũng có thể tìm kiếm sự giúp đỡ từ một cố vấn.

Mẹ luôn là người vững như bàn thạch trong gia đình. Bây giờ thì gần như chúng ta là cha mẹ và mẹ là đứa trẻ. Thật khó vì chúng ta còn có con riêng để chăm sóc và công việc riêng phải làm.

Brian

Yêu cầu giúp đỡ

Nhiều người chăm sóc nói rằng, nhìn lại, họ đã tự làm quá nhiều việc. Hoặc họ cần sự giúp đỡ từ bạn bè hoặc gia đình sớm hơn. Hãy nhìn nhận một cách trung thực về những gì bạn có thể và không thể làm. Những điều bạn cần hoặc muốn tự làm? Những công việc nào bạn có thể chia sẻ với mọi người? Hãy sẵn sàng cởi bỏ những công việc mà người khác có thể làm giúp bạn. Một số ví dụ cụ thể như:

• Giúp đỡ các công việc vặt, chẳng hạn như nấu ăn, dọn dẹp, mua sắm hoặc làm vườn.

• Chăm sóc trẻ em hoặc đưa đón trẻ đi học, đi chơi.

• Tự lái xe đưa đón người thân của bạn đến các cuộc hẹn hoặc đi lấy thuốc.

• Là người thường xuyên kết nối, cập nhật thông tin cho bệnh nhân.

Chấp nhận sự giúp đỡ từ người khác không phải lúc nào cũng dễ dàng. Nhưng hãy nhớ rằng việc giúp đỡ bản thân chính là giúp đỡ những người thân yêu của bạn. Bạn khỏe mạnh hơn thì người thân của bạn mới có thể cảm thấy ít áy náy hơn về tất cả những việc bạn đang làm cho họ. Một số người giúp đỡ bạn trong việc chăm sóc người thân bị ung thư có thể cho bạn thêm các kỹ năng hữu ích và thời gian để bạn làm nhiều việc khác. Truy cập SignUpGeniusExit Disclaimer hoặc Verya Helping Hands Exit Disclaimercan giúp bạn giải đáp các thắc mắc của mình.

Chuẩn bị tinh thần khi có những người không thể giúp đỡ bạn

Khi ai đó mắc bệnh hiểm nghèo, bạn bè và gia đình thường tìm cách giúp đỡ. Và đôi khi những người hoàn toàn xa lạ cũng muốn chung tay giúp đỡ người bệnh. Nhưng điều quan trọng là bạn phải nhận ra rằng có những người không thể giúp mình được. Có bao giờ bạn tự hỏi là tại sao những người đó lại không giúp đỡ mình hoặc gia đình trong giai đoạn khó khăn này? Một số lý do phổ biến là:

• Một số người có thể đang đối phó với những vấn đề của chính họ.

• Nhiều người khá bận, không có thời gian.

• Có những người rất sợ khi nghe đến ung thư hoặc có thể họ đã có những trải nghiệm xấu với bệnh này, nên họ không muốn trải qua cảm giác đau đớn này một lần nữa.

• Một số người cho rằng tốt nhất là nên giữ khoảng cách khi mọi người đang vật lộn với ung thư.

• Đôi khi con người ta không nhận ra những điều thực sự khó khăn đối với bạn như thế nào, hoặc họ không hiểu rằng bạn cần giúp đỡ trừ khi bạn trực tiếp mở lời với họ.

• Một số người cảm thấy lúng túng vì họ không biết cách thể hiện sự quan tâm đến những khó khăn mà người khác gặp phải.

Nếu ai đó không thể dang tay giúp đỡ khi bạn cần, bạn có thể nói chuyện và giải thích nhu cầu của bạn với họ. Cũng có thể bạn nên tôn trọng quyết định và không nhận sự giúp đỡ của họ. Nhưng nếu mối quan hệ này quan trọng, thì bạn nên nói ra cảm giác của mình cho họ hiểu để tránh những hiểu lầm và căng thẳng cho cả hai phía mà cảm giác này có thể làm tổn thương mối quan hệ của bạn về lâu về dài.

Chăm sóc bản thân

Tất cả những người chăm sóc bệnh nhân trong gia đình đều cần được hỗ trợ. Nhưng bạn có thể cảm thấy rằng bản thân mình không cần phải được quan tâm quá nhiều vì bạn không phải là bệnh nhân ung thư hoặc là cũng có thể bạn không còn thời gian cho chính mình. Bạn có thể đã quá quen với việc chăm sóc người khác đến nỗi bạn khó lòng thay đổi sự quan tâm của mình được, nhưng bạn nên để tâm đến nhu cầu, sự kỳ vọng và mong muốn của riêng mình thì bạn mới có đủ sức mạnh để tiếp tục chiến đấu cùng người thân của mình chống chọi với bệnh ung thư. (Xem Dự luật về Quyền của Người chăm sóc trong tập sách Khi người bạn yêu thương đang Điều trị Ung thư: Hỗ trợ cho Người chăm sóc.)

Cách bạn chăm sóc bản thân

Dành thời gian để tĩnh tâm, xốc lại sức khỏe và tinh thần để giúp bạn có được sự chăm sóc tốt hơn đối với người bệnh. Bạn nên cân nhắc với chính bản thân mình về những điều sau đây:

Dành thời gian cho chính mình

• Thời gian thư giãn. Dành ít nhất 15-30 phút mỗi ngày để làm điều gì đó cho chính mình. Ví dụ, cố gắng dành thời gian cho một giấc ngủ ngắn, tập thể dục, làm vườn, thực hiện một sở thích của mình, xem ti vi, một bộ phim hoặc làm bất cứ điều gì bạn cảm thấy thư giãn. Tập luyện các bài tập nhẹ nhàng, chẳng hạn như giãn cơ hoặc yoga, hít thở sâu hoặc chỉ ngồi thiền, tĩnh tâm trong một phút. Xem Bài học thư giãn.

• Đừng bỏ bê cuộc sống cá nhân. Cắt giảm các hoạt động cá nhân, nhưng không từ bỏ hoàn toàn, chẳng hạn, tìm cách kết nối và có những cuộc hẹn thư giãn với bạn bè .

• Duy trì thói quen. Nếu có thể, hãy cố gắng tiếp tục thực hiện một số các hoạt động thường xuyên của bạn. Các nghiên cứu cho thấy rằng, nếu từ bỏ những thói quen đó, có thể làm tăng những căng thẳng trong bạn. Bạn thực hiện những thói quen vào một thời điểm khác trong ngày hoặc dành ít thời gian cho chúng hơn bình thường, nhưng hãy cố gắng duy trì những thói quen này.

• Yêu cầu giúp đỡ. Tự tạo ra cho mình khoảng thời gian nghỉ ngơi kha khá bằng cách yêu cầu sự giúp đỡ từ người khác. Nhờ người khác giúp đỡ những việc họ có thể làm hoặc sắp xếp cho bạn, chẳng hạn như các cuộc hẹn hoặc các việc vặt trong nhà.

Hiểu được cảm xúc của chính mình

Tìm câu trả lời cho những suy nghĩ và cảm xúc của riêng mình là điều hết sức quan trọng. Hãy suy nghĩ về những gì sẽ giúp nâng cao tinh thần của bạn. Nói chuyện với những người nào sẽ giúp bạn cởi bỏ những áp lực hằng ngày? Hay bạn muốn có thời gian yên tĩnh một mình? Có lẽ bạn cần cả hai, tùy thuộc vào những gì đang xảy ra trong cuộc sống của bạn. Điều này rất hữu ích cho bạn và những người xung quanh khi họ hiểu được những gì bạn cần.

Bạn cũng có thể tìm thấy sự thoải mái bằng cách đọc phần Cảm nhận trên trang web của chúng tôi. Hãy xem qua bất kỳ điều gì trong đó liên quan đến bạn và những hướng dẫn để bạn có được sự hỗ trợ từ người khác.

Tham gia nhóm hỗ trợ

Bạn có thể gặp trực tiếp các nhóm hỗ trợ, qua điện thoại hoặc trực tuyến qua internet. Họ có thể giúp bạn thấu suốt về những gì đang xảy ra, gợi ý cho bạn cách đối phó với vấn đề gặp phải và bạn sẽ thấy rằng mình không cô đơn. Trong một nhóm hỗ trợ, mọi người có thể chia sẻ về cảm xúc của họ, đưa ra những lời khuyên về kinh tế và cố gắng giúp đỡ những người khác đang giải quyết các vấn đề tương tự. Một số người đến tham gia và chỉ thích lắng nghe. Nhưng một số người khác lại không muốn tham gia các nhóm hỗ trợ, họ không thoải mái với kiểu chia sẻ này.

Nếu bạn không thể tìm thấy một nhóm trong khu vực bạn sinh sống, hãy thử tìm đến một nhóm hỗ trợ trực tuyến. Nhiều người chăm sóc bệnh nhân ưng thư cho biết những trang web của các nhóm hỗ trợ đã giúp họ rất nhiều.

Tìm hiểu thêm về bệnh ung thư

Đôi khi biết được tình hình bệnh tật của người bệnh giúp bạn cảm thấy tự tin và dễ kiểm soát tình hình hơn trong việc chăm sóc người đó. Ví dụ, khi bạn biết thêm nhiều điều về các giai đoạn ung thư của người bệnh, bạn sẽ biết được những tiên lượng trong quá trình điều trị, chẳng hạn như các bước xét nghiệm, quy trình chữa trị, cũng như các tác dụng phụ sẽ xảy ra.

Tâm sự với người khác về những gì bạn đang trải qua

Các nghiên cứu cho thấy rằng tâm sự với người khác về những gì bạn đang đối mặt rất quan trọng đối với hầu hết những người chăm sóc bệnh nhân ung thư. Điều này đặc biệt hữu ích khi bạn cảm thấy quá tải hoặc muốn nói những điều mà bạn không thể nói với người thân bị ung thư. Hãy tìm một người mà bạn thực sự có thể mở lòng về những cảm xúc hoặc nỗi lo lắng của mình.

Bạn có thể muốn nói chuyện với một ai đó bên ngoài. Một số người chăm sóc thấy hữu ích khi nói chuyện với những người tư vấn, chẳng hạn như nhân viên xã hội, nhà tâm lý học, người đứng đầu một tổ chức tôn giáo hoặc cộng đồng tâm linh của họ. Những chuyên gia này có thể giúp giải bày những điều mà bạn không thể nói với bạn bè hoặc gia đình. Họ cũng có thể giúp bạn giải tỏa cảm xúc và học cách đối phó với những khó khăn của mình mà trước đây bạn chưa từng nghĩ đến.

Gắn kết với người thân bị ung thư của bạn

Ung thư có thể mang bạn và người thân đến gần nhau hơn bao giờ hết. Mọi người thường trở nên gần gũi hơn khi họ cùng nhau trải qua khó khăn, thách thức. Nếu có thể, hãy dành thời gian để chia sẻ những khoảnh khắc đặc biệt bên nhau. Cố gắng truyền cho nhau động lực từ tất cả những gì đã và đang từng ngày vượt qua. Điều này có thể giúp bạn và người thân của mình hy vọng về một tương lai tốt đẹp hơn.

Viết một bài báo

Nghiên cứu cho thấy viết hoặc làm báo có thể giúp làm giảm những suy nghĩ và cảm xúc tiêu cực. Và nó thực sự có thể giúp cải thiện sức khỏe của chính bạn. Bạn có thể viết về những điều làm bạn căng thẳng nhất, hoặc bạn có thể có thể viết để thổ lộ những suy nghĩ và cảm xúc sâu sắc nhất trong mình. Bạn cũng có thể viết về những điều khiến bạn cảm thấy thoải mái, chẳng hạn như một ngày đẹp trời hoặc một đồng nghiệp hay một người bạn tốt bụng của mình.

Tìm kiếm điều tích cực

Có thể khá khó để tìm thấy những khoảnh khắc tích cực khi bạn đang bận rộn chăm sóc người thân của mình trong cơn bạo bệnh. Và cũng thật khó để thay thế vai trò chăm sóc của bạn, nhưng nhiều người chăm sóc cho rằng họ đều tìm được những điều tốt đẹp trong cuộc sống và cảm thấy biết ơn vì những điều này giúp họ cảm thấy lạc quan hơn. Và họ đã biết được rằng, cho dù cười đi nữa cũng không sao, ngay cả khi người thân của họ đang điều trị. Trên thực tế, nụ cười thật sự hữu ích. Tiếng cười giải phóng căng thẳng và làm cho bạn cảm thấy ổn hơn. Giữ được sự hài hước của bạn trong thời gian đầy thử thách này là một cách rất tốt để đối phó với vấn đề hiện tại.

Hãy biết ơn

Bạn nên cảm thấy biết ơn vì mình đã bên cạnh người thân yêu của mình trong cơn bạo bệnh. Bạn nên vui mừng mình đã có cơ hội làm điều gì đó tích cực và trao niềm tin cho người khác theo những cách mà bạn không bao giờ nghĩ mình có thể làm được. Một số người chăm sóc cảm thấy rằng họ có nhiều hơn cơ hội để xây dựng hoặc củng cố mối quan hệ với người thân của mình. Điều này không có nghĩa là việc chăm sóc bệnh nhân ung thư khá dễ dàng và không căng thẳng. Nhưng việc tìm kiếm ý nghĩa trong việc chăm sóc có thể giúp bạn làm việc này dễ dàng hơn.

Chăm sóc cơ thể

Khi tôi đi học về, mẹ và tôi thay phiên nhau chạy bộ trong khi một trong số chúng tôi ở bên bố. Chạy bộ là khoảng thời gian tôi dành cho chính mình, và đây là cách duy nhất tôi có thể duy trì thói quen của mình.

Bạn có thể thấy mình quá bận rộn và lo lắng quá nhiều cho những người thân yêu đến nỗi không chú ý đến sức khỏe thể chất của chính mình. Nhưng điều quan trọng là bạn cũng phải chăm sóc sức khỏe của mình. Như vậy bạn mới đủ sức để giúp đỡ người khác. Điều quan trọng là:

• Luôn bắt kịp các nhu cầu về y tế

Kiểm tra sức khỏe định kỳ, thực hiện các sàng lọc cần thiết, và đảm bảo các cuộc hẹn với bác sĩ để biết thêm về tình trạng sức khỏe của mình.

• Theo dõi các dấu hiệu trầm cảm hoặc lo lắng

Căng thẳng có thể gây ra nhiều cảm xúc khác nhau hoặc những thay đổi trong cơ thể. Nhưng nếu chúng kéo dài hơn hai tuần, hãy trình bày với bác sĩ.

 

• Dùng thuốc theo quy định

Yêu cầu bác sĩ của bạn cung cấp một toa thuốc lớn để tiết kiệm thời gian đến nhà thuốc. Tìm hiểu thêm nếu những loại dược phẩm đó được cửa hàng tạp hóa hoặc hiệu thuốc bên ngoài cung cấp.

• Chế độ ăn uống lành mạnh

Ăn uống lành mạnh sẽ giúp bạn giữ gìn sức khỏe. Nếu người thân của bạn đang ở trong bệnh viện hoặc phải đến gặp bác sĩ lâu dài, hãy mang theo thức ăn dễ chế biến tại nhà. Ví dụ, bánh sandwich, salad, hoặc thực phẩm đóng gói và thịt hộp để dễ dàng cho vào hộp đựng đồ ăn trưa.

• Nghỉ ngơi đầy đủ

Nghe nhạc nhẹ hoặc tập các bài tập hít thở có thể giúp bạn chìm vào giấc ngủ nhanh và sâu hơn. Những giấc ngủ ngắn có thể tiếp thêm năng lượng cho bạn nếu bạn không ngủ đủ giấc. Hãy trình bày với bác sĩ nếu thiếu ngủ trở thành một vấn đề đang diễn ra đối với bạn.

• Tập thể dục

Đi bộ, bơi lội, chạy hoặc đạp xe chỉ là một vài cách để cơ thể bạn vận động. Bất kỳ loại bài tập nào (bao gồm làm vườn, dọn dẹp nhà cửa, cắt cỏ hoặc lên xuống cầu thang) đều có thể giúp bạn giữ cho cơ thể khỏe mạnh. Dành ít nhất 15-30 phút mỗi ngày để tập thể dục có thể giúp bạn cảm thấy khỏe hơn và giúp kiểm soát căng thẳng trong bạn.

Những căng thẳng mới xuất hiện và nhu cầu hàng ngày thường làm tăng thêm bất kỳ vấn đề sức khỏe nào mà người chăm sóc gặp phải. Và nếu bị ốm hoặc bị chấn thương thì bạn phải cẩn thận, điều quan trọng hơn là bạn phải tự chăm sóc bản thân. Dưới đây là một số thay đổi về sức khỏe mà người chăm sóc thường gặp phải:

- Mệt mỏi (cảm thấy mệt mỏi).

- Hệ thống miễn dịch yếu hơn (khả năng chống lại bệnh tật kém).

- Gặp vấn đề về giấc ngủ.

- Vết thương lâu lành.

- Huyết áp cao.

- Thay đổi khẩu vị hoặc cân nặng.

- Đau đầu.

- Lo lắng, trầm cảm hoặc thay đổi tâm trạng.

Chăm sóc từ xa

Có thể rất khó khăn khi phải ở xa người thân yêu của bạn trong thời điểm này. Bạn có thể cảm thấy mình như chậm một bước khi biết chuyện gì đang xảy ra với sự chăm sóc dành cho người đó. Tuy nhiên, ngay cả khi bạn sống ở xa, bạn vẫn có thể hỗ trợ và là người đứng ra giải quyết vấn đề.

Những người chăm sóc sống cách người thân hơn một giờ di chuyển thường nhờ đến điện thoại hoặc email làm phương tiện liên lạc. Nhưng một trong hai phương pháp này có thể khá hạn chế khi cố gắng để hiểu nhu cầu của một người. Bên cạnh các trường hợp cấp cứu khẩn cấp, những người chăm sóc từ xa thường cần phải xem xét các tình huống có thể xử lý được qua điện thoại hay yêu cầu thăm khám trực tiếp.

Tìm địa chỉ liên hệ ở gần người thân của bạn

Xây dựng mối quan hệ với một hoặc hai thành viên chủ chốt của nhóm chăm sóc sức khỏe, chẳng hạn như nhân viên xã hội hoặc nhân viên điều dưỡng. Điều này có thể giúp bạn cảm thấy thoải mái hơn khi tiếp xúc trực tiếp với ai đó có liên quan đến việc chăm sóc sức khỏe của người thân mình. Ngoài ra, nhiều người chăm sóc từ xa cho rằng mối quan hệ này giúp họ tìm được những hỗ trợ về mặt tài chính và cả sự giúp đỡ tình nguyện. Những cách để xây dựng mối quan hệ với các thành viên của nhóm chăm sóc:

• Lập một danh sách những người sống gần người thân mình mà bạn có thể gọi bất cứ lúc nào kể cả ban ngày hay ban đêm khi có sự cố hoặc chỉ để nhờ sợ giúp đỡ.

• Tìm kiếm khách du lịch tình nguyện, trung tâm chăm sóc người lớn hoặc dịch vụ giao đồ ăn trong khu vực.

• Lập danh sách các trang web trong khu vực người thân mình sinh sống để giúp bạn tìm kiếm sự giúp đỡ một cách nhanh chóng .

• Hỏi xem bệnh viện có giữ các gói thông tin của khách hàng có thông tin liên lạc cá nhân hoặc địa chỉ nơi làm việc.

• Hãy chia sẻ các thông tin về số điện thoại cố định, nơi làm việc và điện thoại di động của mình với nhóm chăm sóc sức khỏe. Bạn cũng nên cung cấp những thông tin này cho những người khác ở địa phương trong trường hợp khẩn cấp.

Một số mẹo khác

• Nhờ một thành viên gia đình hoặc bạn bè xung quanh cập nhật tình hình cho bạn hàng ngày qua email. Hoặc, xem xét việc tạo một trang web để chia sẻ tin tức về tình trạng và nhu cầu của người thân mình. Nên có sẵn cho mình một số trang web.

• Đăng ký các kênh trực tuyến để kết nối với mọi người. Những chương trình sử dụng video và tin nhắn khẩn cấp để liên lạc khá rất phổ biến. Ví dụ: Skype và FaceTime là cách phổ biến để mọi người kết nối từ xa.

• Các hãng hàng không hoặc xe buýt có thể có ưu đãi đặc biệt cho bệnh nhân hoặc người nhà. Nhân viên công tác xã hội của bệnh viện cũng có thể biết thêm một số những nguồn thông tin khác, chẳng hạn như phi công tư nhân, các tổ chức vận động hoặc các công ty chuyên vận chuyển cho những người mắc bệnh ung thư và gia đình họ.

• Nếu bạn phải di chuyển một chặng hành trình để gặp người thân, hãy đặt lịch trình cho chuyến bay hoặc lái xe của mình để bạn có thời gian nghỉ ngơi khi trở về. Nhiều người chăm sóc từ xa nói rằng họ không có thời gian cho phép mình nghỉ ngơi sau những lần đến thăm.

• Cân nhắc việc lấy thẻ điện thoại từ cửa hàng giảm giá để cắt giảm hóa đơn đường dài. Hoặc, xem lại kế hoạch di chuyển và điện thoại di động của bạn rằng liệu bạn có thể thực hiện bất kỳ thay đổi để làm giảm hóa đơn của mình.

Nguồn: Nutimed.vn dịch và hiệu đính từ tài liệu của Viện Ung thư Quốc gia Hoa Kỳ.