Bệnh celiac là gì?

Ngày 09/06/2018

  BỆNH CELIAC LÀ GÌ?

Bệnh Celiac là một chứng rối loạn tiêu hóa làm tổn thương ruột non. Bệnh gây ra do ăn các thực phẩm chứa gluten. Gluten là một loại protein được tìm thấy tự nhiên trong lúa mì, lúa mạch và lúa mạch đen, và phổ biến trong thực phẩm như bánh mì, mì ống, bánh quy và bánh ngọt. Ngoài ra, gluten còn được tìm thấy trong các sản phẩm thực phẩm đóng gói sẵn, son môi, các sản phẩm chăm sóc tóc và da, kem đánh răng, vitamin và các chất bổ sung chất dinh dưỡng, và hiếm khi có các loại thuốc chứa gluten.

Bệnh Celiac có thể gây ra các vấn đề về tiêu hoá kéo dài và làm cho cơ thể không hấp thu được tất cả các chất dinh dưỡng cần thiết. Bệnh Celiac cũng có thể ảnh hưởng đến các bộ phận khác của cơ thể,  ngoài ruột.

Bệnh Celiac khác với mẫn cảm gluten hoặc không dung nạp lúa mì. Nếu bạn mẫn cảm với gluten, bạn có thể có các triệu chứng tương tự như bệnh Celiac, chẳng hạn như đau bụng và mệt mỏi.

Bệnh Celiac cũng khác với dị ứng lúa mỳ. Trong cả hai trường hợp, hệ thống miễn dịch của cơ thể phản ứng với lúa mì. Tuy nhiên, một số triệu chứng dị ứng lúa mì, như ngứa mắt hoặc thở khó, khác với bệnh Celiac. Bệnh dị ứng với lúa mỳ cũng không gây tổn hại lâu dài đến ruột non.

Ai có nhiều khả năng phát triển bệnh Celiac?

Mặc dù bệnh Celiac ảnh hưởng đến trẻ em và người lớn ở khắp mọi nơi trên thế giới, bệnh này phổ biến hơn ở người da trắng và thường được chẩn đoán ở phụ nữ. Một người có khả năng bị bệnh Celiac nếu trong gia đình có người mắc bệnh. Bệnh Celiac cũng phổ biến hơn ở những người có các bệnh khác, chẳng hạn như hội chứng Down, hội chứng Turner, và bệnh tiểu đường týp 1.

Những vấn đề sức khỏe khác mà người bị bệnh Celiac có nguy cơ bị mắc phải?

Nếu bạn bị bệnh Celiac, bạn cũng có thể gặp nguy cơ

• Bệnh suy tuyến thượng thận
• Bệnh liệt tuyến giáp
• Xơ gan do ứ mật
• Tiểu đường tuýp 1

Các biến chứng của bệnh Celiac là gì?

Các biến chứng lâu dài của bệnh Celiac bao gồm:

• Suy dinh dưỡng
• Bệnh loãng xương hoặc bệnh nhuyễn xương
• Các vấn đề về hệ thần kinh
• Các vấn đề liên quan đến sinh sản

Một số biên chứng hiếm gặp có thể bao gồm:

• Ung thư ruột
• Bệnh gan
• U hạch bạch huyết

Trong một số ít trường hợp, bạn có thể tiếp tục gặp khó khăn trong việc hấp thụ chất dinh dưỡng ngay cả khi bạn đã tuân thủ chế độ ăn kiêng nghiêm ngặt không chứa gluten. Nếu bạn mắc bệnh này, được gọi là kháng bệnh đường ruột, ruột của bạn sẽ bị tổn thương nghiêm trọng và không thể chữa khỏi. Có thể bạn cần phải nhận các chất dinh dưỡng thông qua đường tĩnh mạch.

Các triệu chứng và nguyên nhân của bệnh Celiac

Các triệu chứng của bệnh Celiac là gì?

Hầu hết những người bị bệnh Celiac đều có một hoặc nhiều triệu chứng. Tuy nhiên, một số người mắc bệnh có thể không có triệu chứng hoặc cảm thấy không được  khỏe. Đôi khi các vấn đề sức khoẻ như phẫu thuật, mang thai, sinh đẻ, viêm dạ dày ruột, viêm nhiễm vi khuẩn, hoặc căng thẳng tinh thần nghiêm trọng có thể gây ra các triệu chứng bệnh Celiac.

Nếu bạn bị bệnh Celiac, bạn có thể gặp vấn đề về tiêu hóa hoặc các triệu chứng khác. Triệu chứng tiêu hóa phổ biến hơn ở trẻ em và có thể bao gồm:

• Đầy bụng, hoặc có cảm giác no hoặc sưng tấy bụng
• Tiêu chảy mãn tính
• Táo bón
• Đầy hơi
• Buồn nôn
• Phân nhợt nhạt, mùi hôi hoặc phân có chất béo nổi
• Đau bụng
• Nôn mửa

Đối với trẻ em bị bệnh Celiac, các chất dinh dưỡng không được hấp thu trong khi chất dinh dưỡng có vai trò quan trọng đối với sự tăng trưởng và phát triển bình thường của trẻ. Điều này có thể sẽ dẫn đến

• Men răng bị hư hỏng
• Dậy thì muộn
• Không phát triển ở trẻ sơ sinh
• Thay đổi tâm trạng hoặc cảm thấy khó chịu hoặc mất kiên nhẫn
• Tăng trưởng chậm và kém phát triển về chiều cao
• Giảm cân

Người lớn ít có khả năng có các triệu chứng tiêu hóa hơn và thay vào đó, có thể có một hoặc nhiều triệu chứng sau đây:

• Thiếu máu
• Lưỡi có màu đỏ, mịn, sáng bóng
• Đau xương hoặc khớp
• Trầm cảm hoặc lo lắng
• Viêm dạ dày herpetiformis
• Nhức đầu
• Vô sinh hoặc sảy thai nhiều lần
• Kinh nguyệt không đều
• Các vấn đề về miệng như lở loét hoặc khô miệng
• Động kinh
• Tê chân và tay
• Mệt mỏi
• Xương yếu và giòn

Người lớn bị bệnh Celiac có thể có những triệu chứng sau đây:

• Đau bụng và đầy bụng
• Tắc nghẽn đường ruột
• Mệt mỏi kéo dài trong một khoảng thời gian dài
• Loét  dạ dày hoặc niêm mạc ruột.

Bệnh Celiac cũng có thể tạo ra phản ứng tự miễn trong đó hệ miễn dịch của bạn, hoặc hệ thống phòng vệ tự nhiên của cơ thể, tấn công các tế bào khỏe mạnh trong cơ thể bạn. Phản ứng này có thể lan ra ngoài đường tiêu hóa của bạn tới các vùng khác trên cơ thể, bao gồm:

• Xương
• Khớp
• Hệ thần kinh
• Da
• Lách

Triệu chứng viêm da dạng mụn giộp

Viêm da dạng mụn giộp là ngứa, phồng rộp, phát ban thường xuất hiện trên khuỷu tay, đầu gối, mông, lưng, hoặc da đầu. Bệnh phát ban này ảnh hưởng đến khoảng 10 phần trăm số người mắc bệnh Celiac. Phát ban có thể ảnh hưởng đến bệnh nhân ở mọi lứa tuổi nhưng có nhiều khả năng xuất hiện lần đầu tiên trong độ tuổi từ 30 đến 40 tuổi. Ở nam giới, cơ thể có mẩn đỏ, có vết loét miệng. Một số người bị bệnh Celiac có thể phát ban và không có các triệu chứng khác.

Tại sao các triệu chứng bệnh Celiac rất khác nhau?

Các triệu chứng của bệnh Celiac rất khác nhau không ai giống ai. Triệu chứng của một người  có thể phụ thuộc vào:

• Độ dài khoảng thời gian được cho bú mẹ; một số nghiên cứu đã chỉ ra rằng bạn càng được cho bú mẹ lâu hơn, các triệu chứng bệnh Celiac sẽ càng xuất hiện muộn hơn
• Lượng gluten ăn vào
• Lứa tuổi một người bắt đầu ăn gluten
• Số lượng ruột non bị tổn thương
• Tuổi tác khác nhau sẽ có những triệu chứng khác nhau giữa trẻ nhỏ và người lớn

Một số người bị bệnh Celiac không có triệu chứng vẫn có thể gặp  các biến chứng theo thời gian nếu họ không điều trị.

Nguyên nhân gây bệnh Celiac?

Nghiên cứu cho thấy bệnh Celiac chỉ xảy ra đối với những cá nhân có gen cụ thể. Những gen này là phổ biến và chiếm khoảng một phần ba dân số. Họ cũng phải ăn thức ăn có chứa gluten mới bị bệnh Celiac. Các nhà nghiên cứu không biết chính xác những gì gây ra bệnh Celiac ở những người có nguy cơ ăn gluten trong một thời gian dài. Đôi khi bệnh xảy ra trong gia đình. Khoảng 10 đến 20 phần trăm người thân của người bị bệnh Celiac cũng bị ảnh hưởng.

Bệnh Celiac nặng hơn nếu có những thay đổi về gien hoặc biến thể. Một số biến thể gen và các yếu tố khác như những thứ có trong môi trường có thể dẫn đến bệnh Celiac.

Chẩn đoán bệnh Celiac

Làm thế nào để bác sĩ chẩn đoán bệnh Celiac?

Bệnh Celiac có thể khó chẩn đoán vì một số triệu chứng giống như các triệu chứng của các bệnh khác, như hội chứng ruột kích thích (IBS) và không dung nạp lactose. Bác sĩ có thể chẩn đoán bệnh Celiac dựa trên tiền sử gia đình, khám sức khoẻ và xét nghiệm. Các xét nghiệm có thể bao gồm xét nghiệm máu, xét nghiệm di truyền và sinh thiết.

Tiền sử sức khỏe gia đình

Bác sĩ sẽ hỏi bạn thông tin về sức khoẻ của gia đình bạn - đặc biệt là nếu bất cứ ai trong gia đình bạn có tiền sử bệnh Celiac.

Khám sức khoẻ

Trong khi khám sức khoẻ, bác sĩ thường xuyên kiểm tra:

• Kiểm tra cơ thể bạn xem có bị phát ban hoặc suy dinh dưỡng không, tình trạng phát sinh khi bạn không hấp thu đủ vitamin, khoáng chất và các chất dinh dưỡng cần thiết để khỏe mạnh.
• Kiểm tra bụng bằng ống nghe
• Ấn vào bụng để kiểm tra mức độ đau và đầy bụng hoặc sưng

Kiểm tra răng miệng

Đối với một số người, khám răng có thể là bước đầu tiên để kiểm tra bệnh Celiac. Các dấu hiệu của men răng, như các đốm trắng, vàng, hoặc nâu trên răng, là một vấn đề khá phổ biến ở những người mắc bệnh Celiac, đặc biệt là trẻ em. Những dấu hiệu này có thể giúp các nha sĩ và các bác sỹ xác định bệnh Celiac.

Nguồn: imom.vn dịch và hiệu chỉnh từ tài liệu của Viện Sức khỏe Hoa Kỳ